Koartlyn wie yn it nijs dat yn Sweden in sekseneutraal pjutteboartersplak bestiet dêr’t bern amper of net konfrontearre wurde mei harren geslacht. De wurden ‘har’ en ‘him’ wurde mijd en ek oare oantsjuttings dy’t ferwize nei it geslacht besjocht men dêr mei in skalk each. It sil lykwols foar dy’t dat nedich fynt in toer wurde om bern folslein geslachtsleas op te bringen. Biologysk is it ûnmooglik en taalkundich jout it ek genôch tûkelteammen. De taal sit ommers fol ferwizings nei it manlik en froulik geslacht. Wy ferwize bygelyks mei foarnamwurden as ‘hja’, ‘sy’, ‘har’ nei in frou, en nei in man mei ‘hy’, ‘er’ en ‘him’. In alternatyf dêrfoar, foar wa’t dat perfoarst wol, is net beskikber.
As it oer manlik en froulik yn de taal giet, is der yn ’e skiednis wol wat feroare. Sa wienen fan âlds yn it Frysk en Nederlânsk haadwurden ek manlik en froulik. Yn de tiid foar 1500 bestie dat ferskil noch dúdlik en hie it gefolgen foar de bûging fan wurden, op deselde wize as hjoed-de-dei noch yn it Dútsk. Yn dy taal sjocht men noch oan it lidwurd (der Mann, die Frau, das Kind) oft in wurd manlik, froulik of ûnsidich is. It wurdgeslacht is ek yn de namfalsútgongen werom te finen (ein, eine, eines, einem, einen). Ek it Frânsk tsjut de haadwurden oan mei ‘le’ (manlik) of ‘la’ (froulik).
Oan de sin ‘Ik bin studint’ sjocht men net oft it om in manlike of froulike studint giet. Yn prinsipe binne studint, bakker, Fries, dûnser, dokter ensafuorthinne wat it geslacht oangiet neutraal, it giet om in man óf in frou. Wol men útdruklik oanjaan dat it om in froulike útoefener fan in berop of útfierder fan in aksje giet, dan brûke wy de efterheaksels -ske, -esse, -inne, -e en -ster: studinte, bakkerinne, dokterske, skriuwster, ferliedster. Wurden op -ske binne ferâldere en soms krije de foarmen in negative bybetsjutting.
Mei it efterheaksel -inne wurdt ek nei in froulik dier ferwiisd: apinne, ezelinne, bearinne. By bisten kinne mantsje en wyfke elk ek in aparte namme hawwe: bear en sûch (en net bearinne!) by bargen, rikel en teef by hûnen, raam en ei by skiep en kninen. Nei manlike of froulike bisten wurdt ek wol ferwiisd troch der mantsje- of wyfke- foar te setten: wyfkeknyn, wyfkeljip, wyfkeskiep. En by einsluten is it sa dat wyfkebisten oantsjut wurde kinne mei ferlytsing: it doke, ljipke, eintsje. Frouljusnammen wurde ek wol fan manljusnammen ûnderskaat troch ferlytsing: Bauke-Baukje, Jan-Jantsje, Klaas-Klaske.
De taal sit dus fol mei froulike foarmen en men is fansels no wol benijd wat striders foar de sekseneutraliteit dogge mei de froulike efterheaksels yn keninginne en prinsesse. It deseksualisearjen fan de taal kriget sa mooglik noch grutte maatskiplike gefolgen: wurdt Máxima skielk kening en gjin keninginne? En binne Amalia, Alexia en Ariane gjin prinsessen mar prinsen? It sil ús, har en him ris benije.
As it oer manlik en froulik yn de taal giet, is der yn ’e skiednis wol wat feroare. Sa wienen fan âlds yn it Frysk en Nederlânsk haadwurden ek manlik en froulik. Yn de tiid foar 1500 bestie dat ferskil noch dúdlik en hie it gefolgen foar de bûging fan wurden, op deselde wize as hjoed-de-dei noch yn it Dútsk. Yn dy taal sjocht men noch oan it lidwurd (der Mann, die Frau, das Kind) oft in wurd manlik, froulik of ûnsidich is. It wurdgeslacht is ek yn de namfalsútgongen werom te finen (ein, eine, eines, einem, einen). Ek it Frânsk tsjut de haadwurden oan mei ‘le’ (manlik) of ‘la’ (froulik).
Oan de sin ‘Ik bin studint’ sjocht men net oft it om in manlike of froulike studint giet. Yn prinsipe binne studint, bakker, Fries, dûnser, dokter ensafuorthinne wat it geslacht oangiet neutraal, it giet om in man óf in frou. Wol men útdruklik oanjaan dat it om in froulike útoefener fan in berop of útfierder fan in aksje giet, dan brûke wy de efterheaksels -ske, -esse, -inne, -e en -ster: studinte, bakkerinne, dokterske, skriuwster, ferliedster. Wurden op -ske binne ferâldere en soms krije de foarmen in negative bybetsjutting.
Mei it efterheaksel -inne wurdt ek nei in froulik dier ferwiisd: apinne, ezelinne, bearinne. By bisten kinne mantsje en wyfke elk ek in aparte namme hawwe: bear en sûch (en net bearinne!) by bargen, rikel en teef by hûnen, raam en ei by skiep en kninen. Nei manlike of froulike bisten wurdt ek wol ferwiisd troch der mantsje- of wyfke- foar te setten: wyfkeknyn, wyfkeljip, wyfkeskiep. En by einsluten is it sa dat wyfkebisten oantsjut wurde kinne mei ferlytsing: it doke, ljipke, eintsje. Frouljusnammen wurde ek wol fan manljusnammen ûnderskaat troch ferlytsing: Bauke-Baukje, Jan-Jantsje, Klaas-Klaske.
De taal sit dus fol mei froulike foarmen en men is fansels no wol benijd wat striders foar de sekseneutraliteit dogge mei de froulike efterheaksels yn keninginne en prinsesse. It deseksualisearjen fan de taal kriget sa mooglik noch grutte maatskiplike gefolgen: wurdt Máxima skielk kening en gjin keninginne? En binne Amalia, Alexia en Ariane gjin prinsessen mar prinsen? It sil ús, har en him ris benije.
